Wygląd ogólny kościoła
Kościół NSPJ jest wybitnym przykładem architektury neogotyckiej. To świątynia orientowana, trójnawowa, wzniesiona na rzucie prostokąta z wysuniętym prezbiterium, zamkniętym trójboczną absydą, z wysoką wieżą /82,50m/ i dwiema mniejszymi wieżami /47m/ przy prezbiterium. Do naw bocznych przylegają 2 kaplice: od płn. pod wezwaniem Matki Bożej, od płd. p.w. św. Józefa. Kościół jest murowany z cegły czerwonej, osadzony na kamiennej podmurówce z elementami zdobiącymi z zielono glazurowej cegły i płytek. Dach pokrywają holenderskie dachówki, a wieże - łupki. Sklepienia w nawie głównej są gwiaździste, w nawach bocznych trójdzielne, natomiast w prezbiterium kryształowe; oparte na 10 granitowych słupach /10,20m/. Długość kościoła wynosi 60m, szerokość 18m, wysokość bez wież 18,20m. Długość prezbiterium 13m, a szerokość 9m. Niektóre zabytki ruchome:
- Ołtarz główny - neogotycki z 1911 r., wykonany jest w drewnie, polichromowany o bogatym programie ikonograficznym.
- Ołtarz boczny, lewy - neogotycki, poświęcony św. Walentemu
- Ołtarz boczny, prawy - neogotycki, poświęcony Matce Boskiej Różańcowej
- Ołtarz św. Józefa - neogotycki
- Ołtarz św. Antoniego - neogotycki
- Ambona - neogotycka, rzeźbiona, przedstawia następujące sceny: 12-letni Jezus w świątyni, Pan Jezus nauczający na dziedzińcu świątyni, kazanie na górze, rozmowa z Samarytanką
- Chrzcielnica - neogotycka, wykonana z drewna rzeźbionego w formie kielicha
- Dwa konfesjonaly neogotyckie z ok. 1915 r.
- Mozaika nad głównym wejściem do kościoła, przedstawiająca Chrystusa jako Króla na złotym tle w postawie stojacej między symbolami 4 Ewangelistów, oraz literami alfa i omega. Widniejący tam napis głosi: " Pone me ut signaculum super cor tuum", co oznacza: "Połóż mnie jako pieczęć na sercu swoim"
 W witrażach po lewej stronie, umieszczone są wizerunki Ojców Kościoła Zachodniego, po prawej stronie natomiast, proroków Starego Testamentu. W kaplicy św. Józefa malownicze witraże przedstawiają ucieczkę do Egiptu, oraz śmierć św. Józefa. W kaplicy chrzcielnej widnieją postacie św. Franciszka i św. Notryburgii. Okna na chórze ukazują narzędzia męki Pańskiej i symbole sakramentu ołtarza, czyli : kielich, hostię, pelikana i baranka. Wykonawcą był mistrz R. Siebert z Królewca. Kościół NSPJ należy do najpiękniejszych zabytków Olsztyna. Historia parafii NSPJ W 1900 roku nastąpiło podpisanie umowy z F.Heitmanem z Królewca, architektem, który podjął się zbudowania przyszłej świątyni.
Rok później, 11 czerwca, rozpoczęto pierwsze wykopy na wyznaczonym terenie. Prace budowlane prowadziła firma Alberta Szoka z Olsztyna. 3 grudnia tego samego roku, ksiądz biskup A. Thiel poświęcił kamień węgielny. W maju 1902 roku, robotnicy przystąpili do pokrycia dachu i wież. Odsłonięto sklepienia i obmurowano filary. Rozpoczęto malowanie kościoła.
We wrześniu na najwyższej wieży umocowano krzyż, potem kule. W lipcu 1903 r. zaczęły sie prace nad oszkleniem okien, zaś 28 września nastąpiło uroczyste poświęcenie dzwonu i sygnaturki.
19 października odbyła się konsekracja kościoła, której przewodniczył ks. bp. E. Herrmann.
W 1904 r., 13 grudnia poświęcony został boczny ołtarz św. Walentego, natomiast 11 dni później ustawiony został drugi ołtarz boczny - Matki Boskiej Różańcowej.
W 1911 roku wykonano ołtarz główny. Całą jego konstrukcję wykonali bracia Buscher, zaś przepiękne rzeźby były dziełem M. Marrtmanna. Polichromią zajął się J. Grewe w Westfalii. Oni również wykonali ambonę.
W marcu 1912 przeprowadzono pierwsze misje parafialne, w październiku dobiegły końca prace nad instalacją elektryczną. W 1916 pojawiły się organy. 15 maja nastąpiła elekcja samodzielnej parafii. Osiem lat później zawieszono trzeci dzwon na najwyższej wieży. W 1936 r. rozpoczęła się budowa domu parfialnego.
W czasie II wojny światowej spalona została cała plebania i zniszczony dom parafialny. W kościele uszkodzone zostały okna, organy i dach. Skradziono dwa dzwony. W 1945 r. tuż po wojnie, ówczesny proboszcz A. Wardecki, uzupełnił okna, przeprowadził remont domu przy ulicy Mickiewicza i rozpoczął odbudowę plebanii przy ulicy Kopernika. Rok później prace remontowe objęły również organy. W 1949 r. trwało odrestaurowanie wież i zniszczonego dachu. Po dwóch latach zajęto się odmalowywaniem prezbiterium, oczyszczeniem ołtarzy, pozłoceniem drzwiczek tabernakulum i zmiana oświetlenia. W 1957 r. urządzono kaplicę Matki Boskiej Częstochowskiej. Projekt tego ołtarza wykonało Koło Studentów z Gdańska pod kierunkiem profesora Biszewskiego. Rozpoczęło sie malowanie bocznych naw kościoła. W roku 1965 poświęcono 2 nowe dzwony (Matki Boskiej Częstochowskiej i św. Wawrzyńca). 20 sierpnia 1972 administratorem parafii został ks. prałat Julian Żołnierkiewicz i jest nim do dzisiaj. Od 1973 do 76 r. trwały prace nad zabezpieczeniem krzyża na głównej wieży i zmodernizowaniem plebanii. 20 września 1980 nastąpiło otwarcie Studium Religijno-Społecznego. W latach 1980- 84 trwała budowa nowego domu katechetycznego. 13 kwietnia 1988 r. kościół NSPJ został oficjalnie wpisany do rejestru zabytków województwa olsztyńskiego.
W roku 2003 kościół obchodził swój stuletni jubileusz. W tym czasie mogliśmy podziwiać piękną wystawę fotografii naszej świątyni, uczestniczyć w sympozjum poświęconym historii kościoła NSPJ i w specjalnie zorganizowanych misjach jubileuszowych. W tym czasie do parafii powróciła odrestaurowana figura Jezusa Chrystusa z krzyża misyjnego. 19 października odbyła się główna uroczystość w czasie której odsłonięto tablice upamiętniające 100-lecie świątyni, jej budowniczego i proboszczów.
Duszpasterze od 1945 r.- Ks. Stanisław Janusz 1945-1946
- Ks. Wacław Hipsz 1946
- Ks. Franciszek Skalski 1947-1949
- Ks. Gedymin Pilecki 1949
- Ks. Jan Romejko 1949-1950; proboszcz parafii 1950-1972
- Ks. Józef Litwin 1955-1956
- Ks. Tadeusz Kościuszko 1956-1959
- Ks. Alfred Puzio 1956-1959
- Ks. Alojzy Szorc 1956-1957
- Ks. Infułat Julian Żołnierkiewicz - proboszcz parafii - 1972-2006
- Ks. Henryk Czepułkowski 1959-1960
- Ks. Jan Rymkiewicz 1960-1961
- Ks. Bronisław Magdziarz 1960-1962
- Ks. Józef Misiak 1960-1965
- Ks. Janusz Wysocki 1962-1964
- Ks. Stanisław Pawłowski 1964-1966
- Ks. Czesław Drężek 1965-1973
- Ks. Zenon Murawski 1966
- Ks. Jerzy Brzeszczyński 1967-1970
- Ks. Stefan Nowak 1967-1968
- Ks. Jan Usiądek 1968-1969
- Ks. Władysław Strycharz 1969-1970
- Ks. Zdzisław Stańczyk 1970-1971
- Ks. Stanisław Chełpa 1970-1983
- Ks. Marian Szczęsny 1972-1974
- Ks. Bronisław Siekierski 1974-1976
- Ks. Ludwik Nadolski 1974-1977
- Ks. Edward Langa 1975-1978
- Ks. Kazimierz Lewandowicz 1976-1983
- Ks. Jan Kurzątkowski 1976-1978
- Ks. Roman Żendarski 1978-1980
- Ks. Józef Turek 1979-1980
- Ks. Józef Wysocki 1979-1980
- Ks. Władysław Janczy 1980-1982
- Ks. Adam Ratusiński 1981-1982
- Ks. Roman Chudzik 1982-1985
- Ks. Andrzej Lietz 1982-1984
- Ks. Zbigniew Szumiel 1983-1985
- Ks. Józef Grażul 1983-1985
- Ks. Jan Paszulewicz 1984-1987
- Ks. Andrzej Pluta 1984-1985
- Ks. Witold Palewski 1985-1988
- Ks. Marek Mocarski 1985-1991
- Ks. Stanisław Gajewski 1987-1991
- Ks. Andrzej Kopiczko 1987-
- Ks. Janusz Wieszczyński 1987-1989
- Ks. Krzysztof Wojciechowski 1988-1993
- Ks. Mieczysław Tereszewski 1988
- Ks. Edward Goliński 1989-1990
- Ks. Pokornicki 1989-1990
- Ks. Marek Stabrawa 1989-1990
- Ks. Ryszard Grabowski 1990-1991
- Ks. Jarosław Wiszowaty 1990-1993
- Ks. Ryszard Milewski 1991-1992
- Ks. Grzegorz Mocarski 1991-1992
- Ks. Sławomir Szatkowski 1992-2002
- Ks. Krzysztof Ciołek 1993-2006
- Ks. Leszek Morawski 1993-1997
- Ks. Leszek Gulmantowicz 1994-1996
- Ks. Piotr Piasecki 1996-1999
- Ks. Andrzej Józwik 1997-2005
- Ks. Krzysztof Kuleszo 1998-2006
- Ks. Piotr Jagiełka 1999-2007
- Ks. Leszek Muzyka 2002-2022
- Ks. Maciej Bartnikowski 2005-2009
- Ks. Karol Gresik 2006-2009
- Ks. Wojsław Czupryński 2006-2008
- Ks. Andrzej Kopiczko 2006-
- Ks. Janusz Wieszczyński - proboszcz parafii - 2006-
- Ks. Jacek Możejko 2007-2010
- Ks. Janusz Samsel 2008-2011
- Ks. Paweł Biaduń 2009-2011
- Ks. Bartłomiej Koziej 2009-2010
- Ks. Piotr Krzywulski 2009-2018
- Ks. Krzysztof Jabłoński 2010-2013
- Ks. Adam Ornatek 2010-2012
- Ks. Piotr Wasilewski 2011-2013
- Ks. Bartłomiej Koba 2012-2015
- Ks. Paweł Kaczmarczyk 2013-2014
- Ks. Adam Iwanowski 2013-2014
- Ks. Paweł Rzosiński 2014-2017
- Ks. Piotr Kaczmarczyk 2014-2016
- Ks. Łukasz Potoczek 2015-2018
- Ks. Michał Tyczyński 2016- 2021
- Ks. Radosław Czerwiński 2016-2018
- Ks. Mateusz Spakowski 2017-2020
- Ks. Mariusz Chlewicki 2018- 2021
- + Ks. Gerard Zygmunt OH 2018-2020
- Ks. Paweł Szumowski 2020-
- Ks. Mariusz Grankowski 2021 - 2022
- Ks. Zdzisław Muszyński 2021 - 2024
- Ks. Andrzej Skomoroszko 2021 - 2022
- Ks. Michał Maciejewski - 2022 - 2024
- Ks. Janusz Gajdowski - 2024-
- Ks. Grzegorz Oleksik - 2024-
|